‘Take-aways’ van de online editie op 29-4-2020

Op 29 april was het tweede Bouwlab Live! event met als onderwerp “industrieel bouwen met hout”. De woningnood is hoog, in 2030 willen we één miljoen betaalbare woningen bouwen. De urgentie is groot om sneller, goedkoper en vooral slimmer te bouwen. De bouwsector moet innoveren om de gestelde doelen te behalen. Is industriële houtbouw dé oplossing om de woningbouw te innoveren? Daarover spraken we tijdens BouwLab Live. Dit leverde veel interessante inzichten en ingebrachte ideeën op waar we direct mee aan de slag zijn gegaan. Hierbij onze take-aways en de door team BouwLab R&Do opgestarte programma’s en projecten.

De succesfactoren van industriële houtbouw

Tijdens de bijeenkomst is in elf break-out groepen nagedacht over de toepassing van hout en welke kansen dit biedt om op een duurzame en circulaire wijze een bijdrage te leveren aan de bouwopgave van een miljoen woningen. Vragen als: waarom moeten we meer hout gebruiken, is hout wel zo duurzaam, wat is er voor nodig en welke stappen moeten we nemen om de woningbouw te versnellen stonden centraal. Wat hebben we hieruit opgehaald? Kan hout de woningbouw daadwerkelijk versnellen? Jazeker, maar hierbij is een aantal zaken van belang. Hieronder een samenvatting van de succesfactoren.

1. Hout als uitgangspunt bij het ontwerp
   Om hout effectief op grote schaal in te kunnen zetten, is een andere kijk op bouwen nodig. In plaats van beton of staal moet hout meer als uitgangspunt voor het ontwerp worden genomen. De voordelen van houtbouw kunnen aan het begin van het proces worden meegerekend in de totale realisatiekosten. Meer hout zorgt bijvoorbeeld voor gewichtsvermindering van een object waardoor je een voordeliger soort fundering kunt toepassen.
2. Afrekenen met vooroordelen over het gebruik van hout
   Tijdens de bijeenkomst werd al snel duidelijk dat er veel vragen zijn over de beschikbaarheid van hout, de impact op de CO2-uitstoot, de stikstof vermindering, de verwachte positieve effecten van hout op de leefervaring en of hout wel als drager kan fungeren bij hoogbouw. Vragen waar wereldwijd al veel onderzoek naar is gedaan en ook veel ervaring in is opgebouwd. Door deze informatie beschikbaar te stellen, kan veel terughoudendheid worden weggenomen.
3. Industriële houtbouw moet een positieve business case worden
   Grootschalige toepassing van hout kan alleen als er een positieve business case achter zit. Innoveren betekent investeren. De initiële investeringen om prefab en modulair te kunnen bouwen moeten op lange termijn terugverdiend worden door verbetering in efficiency en grotere industriële capaciteit. Industriële houtbouw moet uiteindelijk toegevoegde waarde bieden voor zowel opdrachtgevers als alle spelers uit de keten. Voor het milieu is modulair bouwen sowieso winst door de logistieke en circulaire voordelen.

Hoe kunnen we de acceptatie en adoptie van industriële houtbouw versnellen?

1. Awareness en kennis in de hele keten
   Hoe zorg je voor bewustzijn en kennis bij de betrokken partijen? Maak alle kennis en onderzoeken over ontwerpen en bouwen met hout toegankelijk voor iedereen: opdrachtgevers, gemeenten, architecten, bouwers en ontwikkelaars, investeerders en beleggers. Deel echte voorbeeldprojecten en best practices om de verschillende mogelijkheden te laten zien en ervaring op te doen. Organiseer bijeenkomsten met influencers en keynotes als Dave Lomax (UK), Waugh Thistleton en Kasper Guldager (DK), 3XN Architects. En ontwikkel “Design for manufacturing” als volwaardig vakgebied in het onderwijs.
2. Houtbouw stimuleren door overheidsbeleid
   Ook voor de overheid is een rol weggelegd om de duurzame en circulaire industriële houtbouw te stimuleren door bijvoorbeeld: btw op uren te verlagen, btw op materiaal te verhogen, instellen van een CO2-taks en MPG-berekening. Zorg voor prikkels om te innoveren, neem houtbouw automatisch mee in aanbestedingstrajecten en stel bijvoorbeeld kavels beschikbaar voor houtbouw.
3. Gebruik digitale technologieën voor ‘mass-cutomization’
   Zet digitale technieken in als blockchain, parametrisch design en robotisering om kosten laag te houden en het proces te ondersteunen:
   – Blockchain: Materialenpaspoorten (Madaster), Certificering (Provenance) van materialen, Materialen marktplaats voor rest materiaal (zie Excess Materials Exchange)
   – Parametrisch design / Artificial Intelligence: flexibele en efficiëntere oplossingen die minder materiaal gebruiken
   – Verregaande industrialisatie en digitale productie: prefab met robotisering en additive manufacturing

Roadmap innovatieprogramma’s BouwLab R&Do

Het accent ligt bij BouwLab op R&Do, Research & Doing. BouwLab faciliteert, stimuleert en coördineert actief projecten en experimenten. We werken samen met diverse organisaties uit de keten (bedrijven, ontwikkelaars, overheid en onderwijs) aan oplossingen voor versnelde bouw van betaalbare woningen en digitalisering van het productieproces. Inzichten uit het event zijn door ons team opgepakt en direct omgezet in een aantal programma’s en acties om innovaties te laten doorstromen binnen de bouw. We zijn o.a. gestart met:

1. Kennisprogramma Industrieel bouwen met hout
   Hout als belangrijkste grondstof voor de bouw is in Nederland relatief onbekend. Met ons kennisprogramma willen we de toepasbaarheid van hout op grote, industriële schaal onder de aandacht brengen. Hiervoor organiseren we het hele jaar workshops en bijeenkomsten zoals BouwLab Live!
   Uit de feedback tijdens het event kwam de behoefte aan voorbeelden en best practices van industriële houtbouw naar voren. Daarom zijn we samen met de TU Delft gestart met de inventarisatie van gerealiseerde houtbouw projecten. Door de inspirerende voorbeelden en mogelijkheden in een boekje te bundelen willen we net bewustzijn en de kennis vergroten. Net als het verschenen boekje van Waugh Thistleton Architects: Think Wood 100 projects UK CLT.
2. Shared Flexibel House
   TU Delft onderzoekt in samenwerking met BouwLab het opstarten van een pilot ‘Shared Flexible House’. Doel is een prototype van een modulair flexibele woonunit op te zetten en te experimenteren volgens een nog nader uit te werken onderzoek draaiboek. Het prototype en de voorbereidingen daaraan moeten ons inzicht bieden in betaalbare, circulaire, flexibele, digitaal geproduceerde woningen met hout als basismateriaal. Het ‘Shared Flexible House’ kan gekoppeld worden aan het ‘Shared Flexible Factory’ concept.
3. Shared Flexible Factory
   In samenwerking met bouwers, onderwijs en high tech bedrijven  ontwikkelt BouwLab R&Do het Shared Flexible Factory concept. Dit is een goed uitgekiend digitaal ontwerp- en gestandaardiseerd productieproces dat de woningbouw radicaal kan versnellen. Door zowel ontwerp als productie in één digitaal proces te integreren kunnen woningen goedkoper, beter, duurzamer en flexibeler worden ontworpen, geproduceerd, geëxploiteerd en gedemonteerd. Lees meer over het project.

Join BouwLab R&Do

Wij zoeken partners die willen delen in kennis, hun expertise inbrengen en de output kunnen gebruiken voor hun eigen doelen. Heb je ideeën voor bovenstaande programma’s of projecten en wil je met ons samenwerken aan innovaties in de bouw? Stuur dan een mail naar annette@bouwlab.com of bel met +31 (0)85 750 04 33.

Save the date: 28 oktober BouwLab Live!

Uit de polls tijdens BouwLab Live! bleek een grote interesse voor een (online) vervolg met hetzelfde thema Industriële houtbouw. Daarom organiseren we op 28 oktober weer een BouwLab Live! Mis het niet en schrijf je in voor ons 3DMZ Bulletin of volg BouwLab R&Do via LinkedIn.voor info over 3DMZ events en updates.